Art. 154 Kodeksu Wyborczego to kluczowy przepis regulujący prawa i obowiązki członków komisji wyborczych w Polsce. Określa on zasady zwolnienia od pracy, wynagrodzenia oraz inne istotne kwestie dla osób pełniących tę ważną funkcję publiczną. Zrozumienie tego artykułu jest niezbędne dla każdego, kto rozważa lub już pełni rolę członka komisji wyborczej.
Czym jest Art. 154 Kodeksu Wyborczego?
Art. 154 Kodeksu Wyborczego stanowi podstawę prawną dla funkcjonowania członków komisji wyborczych. Określa on przede wszystkim uprawnienia pracownicze osób powołanych do pracy w komisjach wyborczych, zasady wynagradzania oraz inne przywileje związane z pełnieniem tej funkcji.
Art. 154 § 4 Kodeksu Wyborczego stanowi, że członkom komisji wyborczych przysługuje zwolnienie od pracy na czas związany z wykonywaniem zadań w komisji.
Przepis ten ma kluczowe znaczenie dla osób zatrudnionych, które zostały powołane do komisji wyborczych, gdyż gwarantuje im prawną ochronę przed negatywnymi konsekwencjami ze strony pracodawcy związanymi z nieobecnością w pracy w dniu wyborów oraz w czasie niezbędnym do wykonania innych zadań komisji.
Zwolnienie od pracy dla członków komisji wyborczych
Jednym z najważniejszych uprawnień wynikających z art. 154 Kodeksu Wyborczego jest prawo do zwolnienia od pracy. Zgodnie z § 4 tego artykułu, członek komisji wyborczej ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonywania obowiązków w komisji.
Zwolnienie to obejmuje:
- Dzień głosowania
- Czas niezbędny na szkolenia przed dniem wyborów
- Czas potrzebny na przygotowanie lokalu wyborczego
- Okres konieczny do ustalenia wyników głosowania po zamknięciu lokalu
Ważne: Pracodawca jest zobowiązany udzielić takiego zwolnienia i nie może z tego powodu stosować wobec pracownika żadnych negatywnych konsekwencji, takich jak potrącenie wynagrodzenia czy uznanie nieobecności za nieusprawiedliwioną.
Członek komisji powinien z odpowiednim wyprzedzeniem poinformować pracodawcę o powołaniu do komisji wyborczej i planowanej nieobecności, najlepiej przedstawiając stosowne zaświadczenie. Dzięki temu pracodawca będzie mógł odpowiednio zaplanować pracę w tym okresie.
Wynagrodzenie i diety członków komisji wyborczych
Art. 154 § 4a Kodeksu Wyborczego reguluje kwestie związane z wynagrodzeniem dla członków komisji wyborczych. Zgodnie z tym przepisem, członkom komisji przysługuje zryczałtowana dieta za czas związany z wykonywaniem zadań.
Wysokość diet jest zróżnicowana w zależności od pełnionej funkcji:
- Przewodniczący komisji otrzymują najwyższe diety
- Zastępcy przewodniczących mają nieco niższe stawki
- Członkowie komisji otrzymują podstawową stawkę diety
Wysokość diet jest ustalana w drodze rozporządzenia przez właściwego ministra i może się różnić w zależności od rodzaju wyborów oraz typu komisji (obwodowa, terytorialna).
Warto wiedzieć, że diety wypłacane członkom komisji wyborczych nie podlegają składkom na ubezpieczenie społeczne, jednak podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wypłata diet następuje zwykle w ciągu 30 dni od dnia wyborów, a środki przekazywane są na wskazane konto bankowe lub w formie gotówkowej.
Zaświadczenie o pracy w komisji wyborczej
Członkowie komisji wyborczych otrzymują zaświadczenie potwierdzające ich udział w pracach komisji. Dokument ten pełni kilka istotnych funkcji:
1. Stanowi podstawę do uzyskania zwolnienia od pracy
2. Jest niezbędny do otrzymania diety za pracę w komisji
3. Potwierdza wykonywanie funkcji publicznej
4. Może być wymagany przez pracodawcę jako uzasadnienie nieobecności
Zaświadczenie wydawane jest przez organ powołujący daną komisję wyborczą (najczęściej komisarza wyborczego lub wójta/burmistrza/prezydenta miasta). Zawiera ono informacje o dacie i rodzaju wyborów, typie komisji oraz pełnionej w niej funkcji.
Jak uzyskać zaświadczenie?
Zaświadczenie o pracy w komisji wyborczej jest wydawane:
- Automatycznie po zakończeniu pracy komisji
- Na wniosek członka komisji w przypadku potrzeby wcześniejszego przedłożenia go pracodawcy
- Przez właściwy urząd gminy lub miasta
Dokument ten należy starannie przechowywać, gdyż może być potrzebny nie tylko do celów pracowniczych, ale również podatkowych przy rozliczeniu rocznym. W razie zgubienia zaświadczenia, można wystąpić o wydanie duplikatu do organu, który powołał komisję.
Dodatkowe uprawnienia i obowiązki członków komisji
Art. 154 Kodeksu Wyborczego, poza podstawowymi kwestiami związanymi ze zwolnieniem od pracy i wynagrodzeniem, reguluje również inne aspekty funkcjonowania członków komisji wyborczych:
1. Ochrona stosunku pracy – członek komisji wyborczej nie może być zwolniony z pracy ani zmuszony do wzięcia urlopu wypoczynkowego w związku z wykonywaniem obowiązków w komisji. Stanowi to istotną gwarancję, że udział w pracach komisji nie będzie miał negatywnego wpływu na sytuację zawodową.
2. Obowiązek zachowania bezstronności – członkowie komisji są zobowiązani do bezstronnego wykonywania swoich zadań, zgodnie z przepisami prawa. Muszą działać obiektywnie, niezależnie od własnych poglądów politycznych.
3. Odpowiedzialność za naruszenie prawa wyborczego – członkowie komisji ponoszą odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa wyborczego, w tym za nieprawidłowości w procesie głosowania i ustalania wyników. W przypadku poważnych naruszeń mogą nawet ponieść odpowiedzialność karną.
4. Prawo do szkoleń – członkom komisji przysługuje prawo do udziału w szkoleniach organizowanych przez właściwe organy wyborcze. Szkolenia te są niezbędne do prawidłowego wykonywania obowiązków i zazwyczaj są obowiązkowe.
Art. 154 Kodeksu Wyborczego stanowi zatem kompleksową regulację statusu prawnego członków komisji wyborczych, zapewniając im niezbędną ochronę prawną oraz wynagrodzenie za wykonywanie tej ważnej funkcji publicznej, jednocześnie nakładając na nich określone obowiązki i odpowiedzialność.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące Art. 154 KW
Na podstawie Art. 154 Kodeksu Wyborczego można odpowiedzieć na kilka najczęściej pojawiających się pytań związanych z pracą w komisji wyborczej:
Kiedy następuje wypłata diet za pracę w komisji?
Wypłata diet dla członków komisji wyborczych następuje zwykle w terminie do 30 dni od dnia wyborów. Środki przekazywane są przelewem na wskazane konto bankowe lub w formie gotówkowej. Dokładny termin wypłaty zależy od sprawności działania organów wyborczych i może się różnić w zależności od gminy czy miasta. Warto przy zgłaszaniu się do komisji podać numer konta bankowego, co przyspieszy proces wypłaty środków.
Czy po pracy w komisji wyborczej przysługuje dzień wolny?
Kodeks Wyborczy nie przewiduje automatycznego dnia wolnego po pracy w komisji wyborczej. Zwolnienie od pracy obejmuje jedynie czas niezbędny do wykonania zadań w komisji. Jeśli jednak praca komisji trwała do późnych godzin nocnych, a członek komisji miałby problem z wypełnieniem obowiązków zawodowych następnego dnia, może on uzgodnić z pracodawcą indywidualne rozwiązanie tej sytuacji, np. w formie urlopu na żądanie lub odpracowania w innym terminie.
Czy diety za udział w komisji wyborczej są opodatkowane?
Tak, diety wypłacane członkom komisji wyborczych podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Są one traktowane jako przychód z innych źródeł i należy je wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym. Członkowie komisji otrzymują od urzędu gminy informację PIT-R, którą należy uwzględnić przy rozliczeniu rocznym. Diety nie podlegają natomiast składkom na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, co oznacza, że wypłacana kwota nie jest pomniejszana o te składki.
Art. 154 Kodeksu Wyborczego stanowi fundamentalną regulację dla osób pełniących funkcje w komisjach wyborczych, zapewniając im niezbędną ochronę prawną oraz wynagrodzenie za wykonywanie tej istotnej funkcji publicznej. Znajomość tych przepisów pozwala członkom komisji w pełni korzystać z przysługujących im praw i właściwie wypełniać powierzone obowiązki.