Tajemnica przedsiębiorstwa i jej ochrona

Tajemnica przedsiębiorstwa obejmuje dane, które z punktu widzenia przedsiębiorcy mają szczególne znaczenie i dlatego chronione są przed dostępem osób niepowołanych, a w szczególności konkurencyjnych przedsiębiorstw.

Przepisy prawa dają przedsiębiorcy instrumenty niezbędne do egzekwowania naruszeń tajemnicy przedsiębiorstwa, które mają postać czynów nieuczciwej konkurencji. Naruszenie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa może wywoływać skutki zarówno w sferze prawa cywilnego, jak i prawa karnego.

Ustawowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji pod pojęciem tajemnicy przedsiębiorstwa rozumie się “informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.”

Zakres informacji, które mogą zostać zakwalifikowane jako tajemnica przedsiębiorstwa, jest bardzo szeroki. Istotne jest jednak, aby nie były to informacje, które dla osób zaangażowanych w daną tematykę są już powszechnie znane lub łatwo dostępne. To przedsiębiorca, którego tajemnice mają być chronione, powinien podjąć odpowiednie starania, aby określone informacje nie wydostały się poza krąg osób przez niego upoważnionych.

Działania stanowiące czyny nieuczciwej konkurencji

W stosunku do cudzych tajemnic przedsiębiorstwa niedozwolone jest podejmowanie działań polegających na ujawnieniu, wykorzystaniu lub pozyskaniu informacji zaklasyfikowanych jako tajemnice przedsiębiorstwa.

Już samo pozyskanie takich informacji jest niezgodne z prawem, jeśli odbywa się bez zgody uprawnionego przedsiębiorcy. Ma to najczęściej miejsce w przypadku uzyskania nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.

Brak zgody uprawnionego jest również warunkiem uznania za czyn nieuczciwej konkurencji ujawnienia lub wykorzystania tajemnicy przedsiębiorstwa. Dodatkowo takie działanie ma miejsce w sytuacji naruszenia obowiązków wynikających z ustawy, czynności prawnej (np. umowy o zachowaniu poufności) lub innego aktu.

Ujawnienie lub wykorzystanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa będzie stanowiło czyn nieuczciwej konkurencji również, gdy zostanie dokonane przez osobę, która pozyskała informacje w sposób bezprawny.

Dopuszczalność tzw. reverse engineering

Kwestią budzącą kontrowersje w kontekście ochrony tajemnic przedsiębiorstwa jest tzw. reverse engineering. Działanie takie polega na badaniu produktu w celu określenia, jak działa i w jaki sposób został zbudowany, aby stworzyć własny odpowiednik. Dochodzi wówczas do pozyskania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, jednak w świetle przepisów prawa nie mamy wówczas do czynienia z czynem nieuczciwej konkurencji.

Ustawa określa bowiem wprost, że pozyskanie informacji w wyniku niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania, nie stanowi zabronionego prawem naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.

Roszczenia przedsiębiorcy w przypadku naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa

Przedsiębiorcy, którego interes został naruszony lub zagrożony czynem nieuczciwej konkurencji może wystąpić przeciwko naruszycielowi z następującymi roszczeniami cywilnoprawnymi:

  • żądanie zaniechania niedozwolonych działań,
  • usunięcie skutków niedozwolonych działań,
  • złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
  • naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
  • wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych,
  • zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Dodatkowo w przypadku czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa naruszyciel może zostać zobowiązany do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku.

W razie bezprawnego korzystania z tajemnicy przedsiębiorstwa możliwe jest także zasądzenie odpowiedniego wynagrodzenia na rzecz uprawnionego przedsiębiorcy. Wynagrodzenie takie powinno odpowiadać kwocie, która byłaby należna za udzielenie zgody na korzystanie z informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Środek ten może zostać orzeczony na wniosek powoda zamiast odszkodowania lub na wniosek pozwanego zamiast nakazu zaniechania czynu nieuczciwej konkurencji, usunięcia jego skutków czy orzeczenia w przedmiocie opakowań i towarów.

Uwzględnienie wniosku pozwanego może zatem prowadzić do sytuacji, w której mimo dokonanego naruszenia, będzie on mógł w dalszym ciągu korzystać z cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa w dotychczasowy sposób, jednak zobowiązany będzie zapłacić na rzecz uprawnionego odpowiednie wynagrodzenie.

Tajemnica przedsiębiorstwa a prawo karne

Niezależnie od ochrony przysługującej przedsiębiorcy na drodze cywilnoprawnej naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa może stanowić czyn zabroniony ścigany na gruncie prawa karnego. Przestępstwem jest ujawnienie innej osobie lub wykorzystanie we własnej działalności gospodarczej tajemnicy przedsiębiorstwa mimo obowiązkowi zachowania poufności lub po pozyskaniu takiej tajemnicy w sposób bezprawny.

Ponadto karalne jest ujawnienie lub wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa uzyskanej w toku niejawnej rozprawy sądowej w sprawie z zakresu nieuczciwej konkurencji. Przestępstwa dotyczące naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa ścigane są na wniosek pokrzywdzonego.

 

źródła: parp.gov.pl, https://pl.wikipedia.org/, https://sip.lex.pl/, https://rgw.com.pl/