Kampania wyborcza to intensywny okres, w którym plakaty i banery wyborcze stają się nieodłącznym elementem przestrzeni publicznej. Jako kandydat, członek komitetu wyborczego czy nawet świadomy wyborca, powinieneś znać zasady dotyczące umieszczania materiałów wyborczych. Przepisy te reguluje przede wszystkim art. 110 Kodeksu wyborczego, który jasno określa, gdzie można, a gdzie nie wolno wieszać plakatów wyborczych. Znajomość tych przepisów nie tylko pomoże uniknąć kar finansowych, ale również zapewni prowadzenie kampanii w sposób zgodny z prawem i szanujący przestrzeń publiczną.
Art. 110 Kodeksu wyborczego – podstawowe regulacje
Art. 110 Kodeksu wyborczego stanowi fundament prawny dla umieszczania materiałów wyborczych w przestrzeni publicznej. Przepis ten został stworzony, aby zapewnić równe szanse wszystkim komitetom wyborczym, a jednocześnie chronić przestrzeń publiczną przed nadmiernym zaśmieceniem materiałami kampanijnymi.
Zgodnie z tym artykułem, na ścianach budynków, przystankach, słupach oświetleniowych i innych elementach infrastruktury miejskiej można umieszczać plakaty i hasła wyborcze wyłącznie po uzyskaniu zgody właściciela lub zarządcy. Każdy materiał wyborczy musi zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzi. Jest to niezbędne dla zachowania transparentności kampanii i umożliwienia identyfikacji podmiotu odpowiedzialnego za dany materiał.
Warto wiedzieć, że przepisy Kodeksu wyborczego dotyczące plakatów i haseł wyborczych mają zastosowanie do wszystkich rodzajów wyborów w Polsce – parlamentarnych, prezydenckich, samorządowych oraz do Parlamentu Europejskiego.
Kodeks wyborczy określa także, że materiały wyborcze powinny być umieszczane w taki sposób, aby można je było usunąć bez powodowania szkód. Ma to na celu ochronę infrastruktury miejskiej i ułatwienie procesu sprzątania po zakończeniu kampanii.
Dozwolone miejsca umieszczania plakatów wyborczych
Plakaty i banery wyborcze można umieszczać w wielu miejscach, jednak zawsze z poszanowaniem określonych zasad. Oto główne lokalizacje, gdzie materiały wyborcze mogą być legalnie eksponowane:
Miejsca publiczne
W przestrzeni publicznej plakaty wyborcze można wieszać na:
- Specjalnie wyznaczonych tablicach ogłoszeniowych – wiele gmin udostępnia dedykowane powierzchnie dla materiałów wyborczych
- Słupach ogłoszeniowych – po uzyskaniu stosownej zgody od zarządcy
- Przystankach komunikacji miejskiej – wyłącznie za zgodą zarządcy
- Ogrodzeniach, płotach i innych elementach infrastruktury miejskiej – zawsze za zgodą właściciela lub zarządcy
Pamiętaj, że lokalne samorządy często wprowadzają dodatkowe regulacje określające zasady umieszczania plakatów wyborczych. Przed rozpoczęciem kampanii plakatowej warto zapoznać się z lokalnymi przepisami, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji.
Tereny prywatne
Umieszczanie plakatów wyborczych na terenach prywatnych jest znacznie prostsze z prawnego punktu widzenia. Możesz umieścić plakat wyborczy na:
- Prywatnej posesji – za zgodą właściciela
- Oknach i balkonach prywatnych mieszkań – za zgodą właściciela lub najemcy
- Ogrodzeniach posesji prywatnych – również wyłącznie za zgodą właściciela
W przypadku terenów prywatnych kluczowa jest pisemna zgoda właściciela. Warto przygotować prosty formularz zgody na powieszenie baneru czy plakatu wyborczego, który właściciel posesji może podpisać. Taki dokument może okazać się nieoceniony w przypadku ewentualnych sporów.
Miejsca zakazane dla materiałów wyborczych
Kodeks wyborczy wyraźnie określa miejsca, gdzie umieszczanie materiałów wyborczych jest zabronione. Znajomość tych ograniczeń jest równie ważna jak wiedza o dozwolonych lokalizacjach.
Budynki administracji publicznej
Materiałów wyborczych nie można umieszczać na:
- Budynkach urzędów administracji rządowej i samorządowej
- Budynkach sądów i prokuratur
- Budynkach szkół i innych placówek edukacyjnych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego
Zakaz ten ma na celu zachowanie neutralności politycznej instytucji publicznych i zapewnienie, że nie będą one kojarzone z konkretnym komitetem wyborczym.
Miejsca kultu religijnego
Art. 110 Kodeksu wyborczego zabrania umieszczania materiałów wyborczych na:
- Budynkach kościołów i innych związków wyznaniowych
- Cmentarzach
- Terenach bezpośrednio przylegających do miejsc kultu religijnego
Zakaz ten wynika z potrzeby poszanowania miejsc kultu religijnego i zachowania ich apolitycznego charakteru.
Inne lokalizacje objęte zakazem
Dodatkowo, materiałów wyborczych nie można umieszczać:
- Na terenie lokali wyborczych oraz w budynkach, w których znajdują się lokale wyborcze (w dniu głosowania)
- W odległości mniejszej niż 50 metrów od lokalu wyborczego (w dniu głosowania)
- Na pomnikach i miejscach pamięci narodowej
- Na drzewach, elementach przyrody i w rezerwatach przyrody
Szczególnie istotny jest zakaz agitacji wyborczej w dniu głosowania. W tym dniu w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym lokal się znajduje, nie można prowadzić żadnej formy agitacji wyborczej, w tym umieszczać plakatów czy haseł wyborczych.
Terminy i procedury związane z plakatami wyborczymi
Kampania wyborcza, w tym umieszczanie plakatów, podlega określonym ramom czasowym. Znajomość tych terminów jest kluczowa dla prowadzenia legalnej kampanii.
Zgodnie z Kodeksem wyborczym, kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania. Oznacza to, że plakaty wyborcze można zacząć wieszać od momentu oficjalnego ogłoszenia wyborów.
Ciekawostka: Mimo że kampania wyborcza kończy się na 24 godziny przed dniem głosowania, plakaty wyborcze mogą pozostać na swoich miejscach również w dniu ciszy wyborczej i w dniu głosowania – pod warunkiem, że zostały umieszczone przed rozpoczęciem ciszy wyborczej.
Po zakończeniu wyborów, komitety wyborcze mają obowiązek usunąć wszystkie swoje materiały w terminie 30 dni od dnia wyborów. Jeśli tego nie zrobią, koszty usunięcia plakatów ponosi dany komitet wyborczy. Niektóre samorządy mogą wprowadzać krótsze terminy na usunięcie materiałów wyborczych, dlatego zawsze należy sprawdzić lokalne przepisy.
Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów
Naruszenie przepisów dotyczących umieszczania materiałów wyborczych może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych.
Sankcje prawne
Za umieszczanie plakatów wyborczych w miejscach niedozwolonych lub bez wymaganej zgody grozi:
- Kara grzywny – w zależności od charakteru naruszenia
- Obowiązek pokrycia kosztów usunięcia materiałów i przywrócenia stanu pierwotnego
- W przypadku uszkodzenia mienia podczas umieszczania lub usuwania plakatów – odpowiedzialność cywilna za wyrządzone szkody
Dodatkowo, nieusunięcie materiałów wyborczych w terminie 30 dni od dnia wyborów może skutkować nałożeniem na komitet wyborczy obowiązku zwrotu kosztów ich usunięcia przez właściwe służby.
Procedura zgłaszania naruszeń
Jeśli zauważysz nieprawidłowości związane z umieszczaniem materiałów wyborczych, możesz zgłosić je do:
- Właściwej komisji wyborczej
- Straży miejskiej lub policji
- Urzędu gminy lub miasta
Zgłoszenie powinno zawierać dokładny opis naruszenia, lokalizację oraz, jeśli to możliwe, dokumentację fotograficzną. Warto również wskazać, którego komitetu wyborczego dotyczy zgłoszenie.
Praktyczne wskazówki dla komitetów wyborczych
Prowadząc kampanię plakatową, warto kierować się nie tylko przepisami prawa, ale również zdrowym rozsądkiem i dobrymi praktykami:
1. Zawsze uzyskuj pisemną zgodę na umieszczenie materiałów wyborczych – nawet jeśli właściciel terenu wyraził ustną aprobatę, warto mieć dokument potwierdzający zgodę.
2. Oznaczaj wszystkie materiały wyborcze – każdy plakat i baner powinien zawierać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzi.
3. Umieszczaj materiały w sposób umożliwiający ich łatwe usunięcie – unikaj klejów trudnych do usunięcia czy mocowań, które mogą uszkodzić powierzchnię.
4. Regularnie kontroluj stan swoich materiałów – zniszczone lub zdewastowane plakaty negatywnie wpływają na wizerunek kandydata i zaśmiecają przestrzeń publiczną.
5. Planuj z wyprzedzeniem usunięcie materiałów po wyborach – przygotuj zespół odpowiedzialny za demontaż plakatów w ustawowym terminie.
Pamiętaj, że sposób prowadzenia kampanii plakatowej może wpłynąć na to, jak wyborcy postrzegają kandydata. Poszanowanie przepisów i dbałość o estetykę przestrzeni publicznej mogą przysporzyć sympatii wyborców.
Prowadzenie kampanii wyborczej zgodnie z przepisami art. 110 Kodeksu wyborczego to nie tylko kwestia unikania sankcji prawnych, ale również wyraz szacunku dla przestrzeni publicznej i innych uczestników procesu wyborczego. Znajomość zasad umieszczania plakatów wyborczych pozwala na skuteczne prowadzenie kampanii bez narażania się na niepotrzebne problemy prawne.
Warto pamiętać, że kultura prowadzenia kampanii plakatowej może stać się jednym z argumentów przemawiających za lub przeciw danemu kandydatowi. Wyborcy coraz częściej zwracają uwagę nie tylko na treść przekazu, ale również na formę i sposób prowadzenia kampanii. Zadbane, estetyczne i legalnie umieszczone plakaty mogą budować pozytywny wizerunek kandydata jako osoby szanującej prawo i przestrzeń wspólną.